BRABHSÁIL
baile fearainn
Baile na Tiobraide
ginideach: Bhaile na Tiobraide
(Gaeilge)
Ballintubbert
(Béarla)

Gluais

Béarla townland, town, homestead

Ordlathas

contae

barúntacht

paróiste dlí

Nóta mínithe

  • Gaeilge

    the town of the well?

    Bhí an t-ainmfhocal tiobra (= tobar) “well, spring” baininscneach sa Sean-Ghaeilge (féach www.dil.ie s.v. tipra). Féach na foirmeacha béarlaithe 1586 ‘Ballintubbred’, 1666 ‘Ballintobuire’, 1715 ‘Ballintubrude’, 1840 ‘Ballantubrid’ os coinne 1591 ‘Ballynetubberte’, 1655 ‘Ballynatubruide’, srl., faoi bf Baile na Tiobraide (#31887) i Luimneach (www.logainm.ie, Logainmneacha na hÉireann I 46). Measaimid gur dóichí gur na tiobraide atá san ainm seo idir chamáin ó cheart freisin. Féach an sampla eile i Sliabh Mairge (#28860).

    Ach féach, leis, Ó Crualaoich in Logainmneacha na hÉireann IV s.n. Ballintubbrid (#52227): tá fianaise shoiléir againn go ndearna ‘Ballintubber’, ‘Ballintubbrid’, etc., de Baile na dTiobrad i gcás an logainm úd. Níor cheart a chur as an áireamh go raibh an cáilitheoir san iolra sa logainm seo i mBaile Adaim freisin — cf. an tiontú Béarla 1622 ‘Fontstown’ — ní minic a chuirtear -’s ghinideach an Bhéarla i logainmneacha den struchtúr ‘ainmfhocal + town’ (1630c ‘baile an tsruthán’ > Streamstown (#41175) i gContae Uíbh Fhailí sampla amháin dá leithéid).

    Pé scéal é, is cosúil gurbh ann do mhalairt foirme Ballintubber < * Baile an Tobair sa 17ú haois freisin: cf. 1642 ‘Sir John Bowen … Ballentobber’ Dep. 1641 agus ‘Ballintubber’ sna foinsí gaolmhara DS, BSD, Hib. Del. Tá an meascán céanna seo le fáil sna samplaí eile thuasluaite (#28860; #52227) agus i roinnt logainmneacha eile.

    Mionainmneacha ar an léarscáil:
    Tá cur síos ar St. Bridget’s Well SO 25ʺ san Fhardal Seandálaíochta (www.archaeology.ie). Tagairtí don teampall anseo, is dócha, is ea 1570 ‘Kylbryde’, 1601 ‘Kilbrid’, 1601 ‘Kilbride’, 1612 ‘Kilbride’, 1628 ‘Kilbride’ < Cill Bhríde “the church of Bríd (ainm pearsanta)”.

Lárphointe

52.9837, -7.08529domhanleithead, domhanfhad
Eangach na hÉireann (le litir)
Á ríomh...
Eangach na hÉireann (gan litir)
Á ríomh...
Trasteilgean Mercator na hÉireann (ITM)
Á ríomh...

Taifid chartlainne

íomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilte

Tagairtí stairiúla

1549
Ballyntobbride & Ballytarsne alias Cronoghe
Carrigan MS Imleabhar: 46, Leathanach: 66
1551
Ballyntobbryd
F Leathanach: 698
1557
Ballyntobyd
P.R.O.L. Leathanach: 62/1
1563c
Balītybrid
Cotton Map
1567
Ballentobrid
Inq. Lag. Leathanach: 1 El.
1578
Ballentabride
F Leathanach: 3359
1607
Aghtobrid
CPR Leathanach: 116
1609
Ballitubred & Rosbramagh
CPR Leathanach: 154
1622
Ballentobrid al' Fontstowne
Inq. Lag. Leathanach: 21 J I
1622
Ballentobrid, Fonstowne al'
Inq. Lag. Leathanach: 21 J I
1637
Ballentubbred
Inq. Lag. Leathanach: 21 C I
1642
Ballentobber
Dep. 1641
1642
Ballintobber
Dep. 1641
1643
the Church of ffontestowne
Dep. 1641
1646
Ballentubbred
Inq. Lag. Leathanach: 34 C I
1655
Ballintubber & Moniscriban
DS
1655
Ballintubber and Monescribban
DS
1659
Ballintubod
Cen. Leathanach: 501
1660c
Ballintubber & Moniscribban
BSD (La) Leathanach: 108
1685
B:tuber
Hib. Del.
1778
Ballintabert
T&S Leathanach: 157
1783
Ballintabert
Taylor (Cill Dara)
1801
Ballintober
lsc.
Stat. Surv. (La)
1805
Ballinlubbert
Cahill (La)
1837
Ballintubber
Top. Dict. Imleabhar: I, Leathanach: 121
1838
Ballintubbert
BS:AL Leathanach: LA009,3
1838
Ballintabert
HCons PR:AL  Leathanach: LA009,3
1838
Ballentobrid
Inq. Eliz. I:AL Leathanach: LA009,3
1838
Ballentobrid alias Fontstown
Inq. J I:AL Leathanach: LA009,3
1838
Ballentubbred
Inq. C I:AL Leathanach: LA009,3
1838
Baile an tiobraid, 'town of the well or spring'
OD:AL Leathanach: LA009,3
1838
Ballintubbert
OD:AL Leathanach: LA009,3
2006
bainˈtobərt
Áit.
2006
balinˈtobərt
Áit.

Aire: Cáipéisíocht áirithe chartlainne de chuid an Bhrainse Logainmneacha í seo. Léirítear anseo cuid de réimse thaighde an Bhrainse Logainmneacha ar an logainm seo thar na blianta. D'fhéadfadh sé nach taifead iomlán é agus nach bhfuil aon rangú in ord bailíochta déanta ar an bhfianaise atá ann. Is ar an tuiscint seo atá an t-ábhar seo á chur ar fáil don phobal.

Is féidir leas a bhaint as an ábhar cartlainne agus taighde atá curtha ar fáil ar an suíomh seo ach an fhoinse a admháil. Ní mór scríobh chuig logainm@dcu.ie chun cead athfhoilsithe nó saincheisteanna eile maidir le ceadanna nó cóipcheart a phlé.

Sonraí oscailte

Comhéadan feidhmchláir (API)

Ar fáil faoin gceadúnas Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)
Eochair API ag teastáil chun rochtain a fháil ar na sonraí
Breis eolais maidir le API Logainm

Linked Logainm

Formáidí: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML

Á riar ag Taisclann Dhigiteach na hÉireann
Breis eolais maidir le Linked Logainm