Hierarchy
county
barony
civil parish
subunits
Explanatory note
- Gaeilge
Roghnaíodh an litriú Baile Bhuirne ar na cúiseanna seo leanas, de réir dealraimh, nuair a socraíodh ainm oifigiúil Gaeilge an bhaile os cionn leathcheád bliain ó shin:
Bairnech ainm stairiúil na háite. ‘i mBairniuch’ (tabharthach) atá sa Leabhar Laighneach cuir i gcás. Faoi thosach an 14ú haois bhí* -u-* á scriobh sa siolla tosaigh in ionad -a- i gcáipéise Laidne, leithéid* Burnagh* (bliain 1302c), Burneach (1492). Ní foláir nó bhí an guta aiceanta ardaithe sa chaint um an dtaca sin. Tá baile le feiscint sa logainm ón 16ú haois amach, Ballyburney (1545) m.sh. Dob fhéidir foirmeacha mar é a mhíniú ar dhá shlí, (a) gur forbairt atá ann ó Baile Bhuirnigh.i. ginideach Buirneach réamhráite i ndiaidh Baile agus go ndearna Baile Bhuirne de sa chaint, nó neachtar acu, (b) gur foirm ghinidigh den fhocal gaolmhar boireann is ea é, i ndiaidh baile. (Cuir Buirne i gcóimheas le Ceann Boirne an Chláir, ginideach boireann.) Baile Bóirne a scriobh An Dubhaltach Mac Firbhisigh i lár an 17ú haois pé scéal é agus baile Muirne atá in Annála Ríochta Éireann (bl. 1602). Féach go bhfuil idir –b- agus -m- scríofa i leagan trascríofa seo an logainm ón mbliain 1621, Ballyburny alias Ballymorney. Tháinig ann do na leaganacha scríofa úd dar thús -m- i ndiaidh baile mar seo: cailleadh an difríocht stairiúil a bhí idir na consainbh agus mh i dtosach focal sa Nua-Ghaeilge (taobh amuigh den Bhairdne), rud a chiallaigh nach mbeadh puinn difríochta idir Bhuirne (an leagan stairiúil) agus Mhuirne sa chaint. Is eárd a thaispeánann an litriú Baile Mhuirne dúinn gur imigh brí bhunaidh an dara focal ó aithint toisc gur thit bh- agus* -mh-* le chéile. B’fhéidir go ndeachaigh an t-ainm baineann Muirne i bhfeidhm ar an mhíthuiscint chomh maith. Usáidtear an litriú Baile Mhúirne go háitiúil freisin. Ach má tá Mhúirne le síneadh fada ceadaithe, nár cheart Ceann Bóirne a scríobh chomh maith céanna, mar aon le ‘mo mhúirnín’, fóirne (iolra foireann) srl.? Baile Bhuirne an litriú is dilse don ainm bunaidh agus is é is fearr a léiríonn an bhrí.
Centrepoint
Historical references
830c |
Bairnigh
|
FOeng. Leathanach: 72.11
|
c1160 |
i mBairniuch
Gobnat i mBairniuch i cocrích Muscraigi Mittini 7 Eoganacht Locha Lein CGSH #665.2
|
LL Leathanach: 353 a 31
|
1301 |
Burnagh
|
Pap. Tax. Leathanach: 316
|
1364 |
Burnagh
|
PRC Leathanach: 60, Imleabhar: III
|
1492 |
Burneagh
|
Ann. Cloyn. Leathanach: 20.63
|
1492 |
Burneach
|
CPL Leathanach: 442, Imleabhar: XV
|
1545 |
Ballyburney
|
F Leathanach: 461
|
1577 |
Ballyworny
|
F Leathanach: 3083
|
1577 |
Balyburney
|
F Leathanach: 3121
|
1578 |
Balliwornie
|
F Leathanach: 3539
|
1579 |
Ballevourney
|
F Leathanach: 3539
|
1584 |
Ballevorny
|
F Leathanach: 4467
|
1589 |
Ballivourny
|
F Leathanach: 5330
|
1591 |
Ballyvorny
|
Cl. Par. Rec. CCR Leathanach: 51, Imleabhar: II
|
1591 |
Ballyworney
|
F Leathanach: 5609
|
1601 |
Balllivornie
|
F Leathanach: 6467
|
1602 |
baile Muirne
|
ARÉ Leathanach: 6.2312
|
1603 |
Ballyvuerny
|
F Leathanach: 6763
|
1614 |
Balliworne
|
CPR Leathanach: 320
|
1615 |
Ballyvourney als Barnagh
|
Cl. Par. Rec. CCR Leathanach: 51, Imleabhar: II
|
1615 |
Ballivourney alias Burnagh
|
RVis. (CCR) Leathanach: 206
|
1621 |
Ballyburny alias Ballymorney
|
CPR Leathanach: 515
|
1625 |
Ballyvoorny
|
Inq.(Co) Leathanach: 44, Imleabhar: III
|
1636 |
i mBaile Muirne
|
FNÉ Leathanach: 46
|
1641-7 |
Ballyborney
|
Outlaws Leathanach: 334
|
1645 |
Burneach
|
ASH Leathanach: 315
|
1650 |
Baile bóirne
(Fir.)
|
Onom. Goed. Leathanach: 721
|
1655 |
Ballyworney
|
|
1656 |
Ballyvoorny
|
CS VI Leathanach: 323
|
1660c |
Ballyworny
|
BSD (Co) Leathanach: 84
|
1669 |
Ballyvorny
|
ASE Leathanach: 217
|
1731 |
Ballyvorney
|
State Pop. Leathanach: 120
|
1750 |
B.vourny
|
|
1770c |
Baile Bhúirne
|
Barántas Leathanach: 133.41
|
1774 |
a mBaile Bhuirne
|
Barántas Leathanach: 115.32
|
1780c |
Baile Mhuirne
|
Ó Míocháin Leathanach: 55
|
1786 |
Ballyvourney
|
Mon. Hib. Leathanach: 57
|
1802 |
Baile Bhuirne
|
RIA Uimhir thagartha (LN): 23 N 32, Leathanach: 13
|
1827 |
Ballyvoorney
|
|
1841 |
Ballyvourney
|
|
1841 |
Ballevourney
|
|
1841 |
Ballyvournine
|
|
1841 |
Ballyvourny
|
|
1841 |
Ballyvoorney
|
|
1841 |
baile mughdhorna, Mourney's town
|
|
1841 |
baile bhóirne
|
|
1969 |
Baile Bhuirne
|
Bailte Poist Leathanach: 71
|
Please note: Some of the documentation from the archives of the Placenames Branch is available here. It indicates the range of research contributions undertaken by the Branch on this placename over the years. It may not constitute a complete record, and evidence may not be sequenced on the basis of validity. It is on this basis that this material is made available to the public.
Archival and research material provided on this site may be used, subject to acknowledgement. Issues regarding republication or other permissions or copyright should be addressed to logainm@dcu.ie.
Permanent link
https://www.logainm.ie/520.aspxPeople born here
The National Database of Irish-Language Biographies (ainm.ie) contains entries related to the following people:
Folklore
The National Folklore Collection (dúchas.ie) contains material related to this place:
Open data
Application programming interface (API)
Linked Logainm
Formats: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML