BRABHSÁIL
baile fearainn
Baile an Charnáin
ginideach: Bhaile an Charnáin
(Gaeilge)
Ballycarnan
(Béarla)

Gluais

Béarla townland, town, homestead

Nóta mínithe

  • Gaeilge

    the town of the little cairn

    Is ann don sloinne Ó Cearnacháin in Leabhar Mór na nGenealach, ach ní luaitear é leis an gcontae seo. Tá -a- sa chéad siolla den cháilitheoir sa tagairt stairiúil is luaithe dá dtagann anuas chugainn agus i ngach tagairt eile ó lár an 17ú haois amach. Faightear na samplaí go léir a bhfuil -e- sa chéad siolla iontu i ngníomhais talún atá fite fuaite lena chéile: na bailte fearainn ceannann céanna atá i gceist le F 495 (1563) agus le F 971 (1566); déanann Inq. Lag. 25 Jac. I (1624) aithris ar Inq. Lag. 24 Jac. I (1623), a phléann an gabháltas talún céanna a phléitear in F 5924 = F 1624 = F 1376 (bl. 1569). Dá bharr sin is féidir na foirmeacha seo in -e- a rianú siar go dtí 1563 ‘ kernan’ (= 1566 ‘-keran’) agus 1569 ‘-kerote als. -kerane’.
    Díol spéise mar sin an litriú 1623 ‘Ballekarnan’ in -a- atá le fáil in aguisín le Inq. Lag. 24 Jac. I (18 Márta 1623): ‘per al’ indentur’ geren’ dat’ 10 dec’ 1623’ “de réir dintiúr eile a cuireadh i bhfeidhm 10 Nollaig 1623”.

    Is dócha mar sin gur fearr Baile an Charnáin “the town of the small cairn” mar leagan Gaeilge anseo, foirm a réitíonn go maith le hiontráil 1551 agus leis an bhfianaise eile ó 1655 i leith.

    Mionainmneacha ar an léarscáil:
    Téann Cush Br[idge] SO, Ford SO trasna Cush River < Abhainn na Coise (?) ar theorainn na barúntachta in iarthar an bhaile fearainn.

    Ainmneacha eile:
    Bhailigh Liam Price dhá mhionainm eile anseo (nótaí i seilbh an Bhrainse Logainmneacha), mar atá Cruiteen agus Cruit na Grainne. Cé go bhfuil cnocán maol 123m i lár an bhaile fearainn ní dócha gur cruit “hump” atá sna hainmneacha seo. Is minic a rinne crot-, crit-, cret- de crochta “croft, enclosed field” agus den fhoirm dhíspeagtha croichtín sa chontae seo agus i gContae Chill Chainnigh, e.g. Crettyard < Crochta Ard (#28864); 1601 ‘Crottintegill’ < 1563 ‘Croughtentegle’ < Crochta an tSeagail (#28815); 1691 ‘Crotonclogh’ < 1618 ‘Croghtniclogh’ < Crochta na gCloch (#26574) (CC 6). I dtuaisceart Chontae Chill Dara cuir i gcás 1654 ‘a Croft called Crotti Clonteig’ CS faoi bf Corr na Muclach (#25563) (CD 3) i dtuaisceart Chontae Chill Dara agus cf. 1654 ‘Crottiforis’ CS < Crochta Feorais “the croft of Feoras (~ Piers)”, 1654 ‘Crotty Nycholas’ CS < Crochta Niocláis “the croft of Nioclás (< Nicholas)”, srl., sa cheantar céanna; tugann FitzGerald 1766 ‘Cretteennafahans’ agus 1817 ‘Crotnefoy’ i Ráth Iomgháin in JKAS VII 277. An Croichtín “the little croft” agus Crochta na Gréine (?) “the croft of the sun” na mionainmneacha atá i gceist, b’fhéidir. Féach leis an nóta faoi bf Bearna na gCrochtaí (#41796) (UF 46) in Dinnseanchas VI 149–50.

Lárphointe

53.0009, -7.28213domhanleithead, domhanfhad
Eangach na hÉireann (le litir)
Á ríomh...
Eangach na hÉireann (gan litir)
Á ríomh...
Trasteilgean Mercator na hÉireann (ITM)
Á ríomh...

Tagairtí stairiúla

1549
Ballycarnan
Carrigan MS Imleabhar: 46, Leathanach: 68
1551
Ballycarnan
F Leathanach: 716, Imleabhar: Ed.
1557c
Ballykernan
P.R.O.L. Leathanach: 62/1
1563
Ballekernan
F Leathanach: 495
1565c
Ballycharnan
Cotton Map
1566
Ballekeran
F Leathanach: 971
1569
Ballykerote alias Ballekerane
Francis Cosbie, gent
F Leathanach: 1376
1569
Ballykerote alias Ballekerone
Francis Cosbie, gent
F Leathanach: 1376
1570
Ballekeroke alias Ballekerane
F Leathanach: 1624
1570
Ballykeroke alias Ballekerone
F Leathanach: 1624
1593
Ballekeroke alias Ballekerane
F Leathanach: 5824
1593
Ballekeroke alias Ballekeron
Edw. Fitz Henry
F Leathanach: 5824
1623
Ballekarnan
Inq. Lag. Leathanach: 24 J I
1623
Ballekernan
Inq. Lag. Leathanach: 24 J I
1623
Ballykernane al' Ballekerone
Inq. Lag. Leathanach: 24 J I
1623
Ballykernane alias Ballekerone
Inq. Lag. Alt: 24 J I
1624
Ballykernone
Inq. Lag. Leathanach: 25 J I
1655
Ballecharnan
DS
1660c
Ballecharnan
BSD (La) Leathanach: 94
1685
B: charnan
Hib. Del.
1805
Ballycarnon
Cahill (La)
1838
Ballycarney
BS:AL Leathanach: LA029,2
1838
Ballycarnan
HCons PR:AL  Leathanach: LA029,2
1838
Ballycarnon
CM:AL Leathanach: LA029,2
1838
Ballesharnan
DS Ref.:AL Leathanach: LA029,2
1838
Ballcharnan
DS Map:AL Leathanach: LA029,2
1838
Ballykernane alias Ballekerone
Ecc. Annals:AL Leathanach: LA029,2
1838y
Baile carnáin, 'town of the heap'
OD:AL Leathanach: LA029,2
1838
Ballycarnan
OC (corr.):AL Leathanach: LA029,2
1838
Ballycarney
pl:AL Leathanach: LA029,2
2006
baliˑˈkərnin
Áit.
2006
baliˑkɑːrmin
Áit.
2006
baliˑˈkarnin
Áit.

Aire: Cáipéisíocht áirithe chartlainne de chuid an Bhrainse Logainmneacha í seo. Léirítear anseo cuid de réimse thaighde an Bhrainse Logainmneacha ar an logainm seo thar na blianta. D'fhéadfadh sé nach taifead iomlán é agus nach bhfuil aon rangú in ord bailíochta déanta ar an bhfianaise atá ann. Is ar an tuiscint seo atá an t-ábhar seo á chur ar fáil don phobal.

Is féidir leas a bhaint as an ábhar cartlainne agus taighde atá curtha ar fáil ar an suíomh seo ach an fhoinse a admháil. Ní mór scríobh chuig logainm@dcu.ie chun cead athfhoilsithe nó saincheisteanna eile maidir le ceadanna nó cóipcheart a phlé.

Sonraí oscailte

Comhéadan feidhmchláir (API)

Ar fáil faoin gceadúnas Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)
Eochair API ag teastáil chun rochtain a fháil ar na sonraí
Breis eolais maidir le API Logainm

Linked Logainm

Formáidí: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML

Á riar ag Taisclann Dhigiteach na hÉireann
Breis eolais maidir le Linked Logainm

Fo-aonaid