Ordlathas
contae
barúntacht
paróiste dlí
baile fearainn
Ordlathas
contae
barúntacht
paróiste dlí
Nóta mínithe
- Gaeilge
the town of the well?
Bhí an t-ainmfhocal tiobra (= tobar) “well, spring” baininscneach sa Sean-Ghaeilge (féach www.dil.ie s.v. tipra). Féach na foirmeacha béarlaithe 1586 ‘Ballintubbred’, 1666 ‘Ballintobuire’, 1715 ‘Ballintubrude’, 1840 ‘Ballantubrid’ os coinne 1591 ‘Ballynetubberte’, 1655 ‘Ballynatubruide’, srl., faoi bf Baile na Tiobraide (#31887) i Luimneach (www.logainm.ie, Logainmneacha na hÉireann I 46). Measaimid gur dóichí gur na tiobraide atá san ainm seo idir chamáin ó cheart freisin. Féach an sampla eile i Sliabh Mairge (#28860).
Ach féach, leis, Ó Crualaoich in Logainmneacha na hÉireann IV s.n. Ballintubbrid (#52227): tá fianaise shoiléir againn go ndearna ‘Ballintubber’, ‘Ballintubbrid’, etc., de Baile na dTiobrad i gcás an logainm úd. Níor cheart a chur as an áireamh go raibh an cáilitheoir san iolra sa logainm seo i mBaile Adaim freisin — cf. an tiontú Béarla 1622 ‘Fontstown’ — ní minic a chuirtear -’s ghinideach an Bhéarla i logainmneacha den struchtúr ‘ainmfhocal + town’ (1630c ‘baile an tsruthán’ > Streamstown (#41175) i gContae Uíbh Fhailí sampla amháin dá leithéid).
Pé scéal é, is cosúil gurbh ann do mhalairt foirme Ballintubber < * Baile an Tobair sa 17ú haois freisin: cf. 1642 ‘Sir John Bowen … Ballentobber’ Dep. 1641 agus ‘Ballintubber’ sna foinsí gaolmhara DS, BSD, Hib. Del. Tá an meascán céanna seo le fáil sna samplaí eile thuasluaite (#28860; #52227) agus i roinnt logainmneacha eile.
Mionainmneacha ar an léarscáil:
Tá cur síos ar St. Bridget’s Well SO 25ʺ san Fhardal Seandálaíochta (www.archaeology.ie). Tagairtí don teampall anseo, is dócha, is ea 1570 ‘Kylbryde’, 1601 ‘Kilbrid’, 1601 ‘Kilbride’, 1612 ‘Kilbride’, 1628 ‘Kilbride’ < Cill Bhríde “the church of Bríd (ainm pearsanta)”.
Lárphointe
Tagairtí stairiúla
1549 |
Ballyntobbride & Ballytarsne alias Cronoghe
|
Carrigan MS Imleabhar: 46, Leathanach: 66
|
1551 |
Ballyntobbryd
|
F Leathanach: 698
|
1557 |
Ballyntobyd
|
P.R.O.L. Leathanach: 62/1
|
1563c |
Balītybrid
|
|
1567 |
Ballentobrid
|
Inq. Lag. Leathanach: 1 El.
|
1578 |
Ballentabride
|
F Leathanach: 3359
|
1607 |
Aghtobrid
|
CPR Leathanach: 116
|
1609 |
Ballitubred & Rosbramagh
|
CPR Leathanach: 154
|
1622 |
Ballentobrid al' Fontstowne
|
Inq. Lag. Leathanach: 21 J I
|
1622 |
Ballentobrid, Fonstowne al'
|
Inq. Lag. Leathanach: 21 J I
|
1637 |
Ballentubbred
|
Inq. Lag. Leathanach: 21 C I
|
1642 |
Ballentobber
|
|
1642 |
Ballintobber
|
|
1643 |
the Church of ffontestowne
|
|
1646 |
Ballentubbred
|
Inq. Lag. Leathanach: 34 C I
|
1655 |
Ballintubber & Moniscriban
|
|
1655 |
Ballintubber and Monescribban
|
|
1659 |
Ballintubod
|
Cen. Leathanach: 501
|
1660c |
Ballintubber & Moniscribban
|
BSD (La) Leathanach: 108
|
1685 |
B:tuber
|
|
1778 |
Ballintabert
|
T&S Leathanach: 157
|
1783 |
Ballintabert
|
|
1801 |
Ballintober
lsc.
|
|
1805 |
Ballinlubbert
|
|
1837 |
Ballintubber
|
Top. Dict. Imleabhar: I, Leathanach: 121
|
1838 |
Ballintubbert
|
BS:AL Leathanach: LA009,3
|
1838 |
Ballintabert
|
HCons PR:AL Leathanach: LA009,3
|
1838 |
Ballentobrid
|
Inq. Eliz. I:AL Leathanach: LA009,3
|
1838 |
Ballentobrid alias Fontstown
|
Inq. J I:AL Leathanach: LA009,3
|
1838 |
Ballentubbred
|
Inq. C I:AL Leathanach: LA009,3
|
1838 |
Baile an tiobraid, 'town of the well or spring'
|
OD:AL Leathanach: LA009,3
|
1838 |
Ballintubbert
|
OD:AL Leathanach: LA009,3
|
2006 |
bainˈtobərt
|
|
2006 |
balinˈtobərt
|
Aire: Cáipéisíocht áirithe chartlainne de chuid an Bhrainse Logainmneacha í seo. Léirítear anseo cuid de réimse thaighde an Bhrainse Logainmneacha ar an logainm seo thar na blianta. D'fhéadfadh sé nach taifead iomlán é agus nach bhfuil aon rangú in ord bailíochta déanta ar an bhfianaise atá ann. Is ar an tuiscint seo atá an t-ábhar seo á chur ar fáil don phobal.
Is féidir leas a bhaint as an ábhar cartlainne agus taighde atá curtha ar fáil ar an suíomh seo ach an fhoinse a admháil. Ní mór scríobh chuig logainm@dcu.ie chun cead athfhoilsithe nó saincheisteanna eile maidir le ceadanna nó cóipcheart a phlé.
Nasc buan
https://www.logainm.ie/28120.aspxTuilleadh eolais faoin áit seo
Sonraí oscailte
Comhéadan feidhmchláir (API)
Linked Logainm
Formáidí: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML