BRABHSÁIL
An Nás
ginideach: an Náis
ainm deimhnithe (Cad é seo?)
(Gaeilge)
Naas
(Béarla)

Nóta mínithe

  • English

    place of assembly

    Naas was an important stronghold of the kings of Leinster before the Norman invasion and there are many examples of the placename in Irish literature. In the pre-Norman genealogies of Laighin (Leinster) for instance, there are references to the stronghold of Nás. Dún Náis (‘the fort of Naas’) is referred to in the Annals of the Four Masters under the year 705. In the early Irish Annals (under the year 863), rí Náis (‘the king of Naas’) is mentioned and there are further similar examples.

    When a longer form of the name is written (very occasionally) in Irish literature, Nás Laighean (‘Naas of Leinster’) is used more frequently than Nás na Ríogh. Therefore, both Nás without any qualification, and Nás Laighean are found in Irish documentation much earlier and more frequently than Nás na Ríogh. A letter written in Irish on behalf of the Earl of Desmond in 1579 for instance refers to Nás Laighean. Another example of the placename worth mentioning is An tÁs from the mid-17th century. In this instance the article, ‘An’, is used in initial position, as it is in the modern form An Nás. There are also examples of the placename as it was referred to by native Irish speakers in the 18th century, such as the following in a manuscript written by a scribe from Co. Dublin in 1730, ‘Nás b[arúntacht] agus baile a Laighean’ (meaning ‘Naas, a barony and a town in Leinster’) or, ‘a g[c]úirt in Náis’ (‘in the court of An Nás’) in 1739. The use of ‘An’ in the last example is also worth noting.

    There are frequent examples of the placename in Anglo-Norman sources, such as le Nas (dated 1275), without any specific qualifiier (such as Laighean/na Ríogh) and occasionally preceded by the article le/the, similar to An Nás in Irish.

    With the revival of Irish in the late 19th and early 20th century, two long forms and one short form of the name were recommended in a bilingual gazetteer of post-towns published in 1905 and in 1922, i.e. Nás Laighean, Nás na Ríogh and An Nás. The form Nás na Ríogh subsequently gained currency as a postal address and through its use in schools.

    An Nás is the legal Irish version of Naas according to the Placenames (Centres of population and districts) Order 2005 which was made by the Minister for Community, Rural and Gaeltacht Affairs on the advice of the Placenames Commission under the terms of the Official Languages Act 2003. It has been the official Irish name since 1969, when it was included in the publication Ainmneacha Gaeilge na mBailte Poist -- a bilingual list of the post-towns of Ireland -- prepared by An Coimisiún Logainmneacha. Provisional lists of the placenames were published in book-form prior to the publication of the official list, in order to allow the public the opportunity to comment on the recommended Irish forms.

Lárphointe

53.2223, -6.65967domhanleithead, domhanfhad
Eangach na hÉireann (le litir)
Á ríomh...
Eangach na hÉireann (gan litir)
Á ríomh...
Trasteilgean Mercator na hÉireann (ITM)
Á ríomh...

Airíonna

POTá postoifig anseo nó bhí tráth

Taifid chartlainne

íomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilteíomhá scanáilte

Tagairtí stairiúla

705
Dún Náis
ARÉ Imleabhar: I, Iontráil: 308
863
rex Naiss 7 Airthir Liphi
AU Leathanach: 318, Alt: 3
863
rex Naiss
AU Leathanach: 318
863
rí Nais
CScot. Leathanach: 158
904
flaith Náis
ARÉ Imleabhar: II, Leathanach: 572
904
fri Nás
ARÉ Imleabhar: II, Leathanach: 572
1100c
do Nás
Lagin
CGH Leathanach: 27
1100c
ó Nás
Lagin
CGH Leathanach: 339
1160c
sech Nás
LL Imleabhar: II, Líne: 13483
1160c
oc Nás
LL Imleabhar: IV, Leathanach: 26250
1160c
do Náis
LL Imleabhar: IV, Líne: 26294
1160c
Nás
LL Imleabhar: V, Líne: 37714
1212
de Nas
Pont. Hib. Imleabhar: I, Leathanach: 150
1220
de Nas
Pont. Hib. Imleabhar: I, Leathanach: 150
1250c.
dominum de Naas
Crede Mihi Leathanach: 69
1275
Le Nas
ii 213
CDI
1278-79
Naes
ii 299
CDI
1300
the Naas
Edw. I (1295-1303) 316
CJR
1410c
Dún Nais
Lis Leathanach: 5a, 5b
1450 c
Nás aga do hadnadh
Ir. Bard. Poet Leathanach: 156, Líne: 58, Véarsa: 1
1466
co Nás
AConn. Alt: 13
1478
le Naas
584
Stat. Rolls
1479-80
þe Naase
680
Stat. Rolls
1482c
vile de Naas
346
Stat. Rolls
1516
a Nas
Bk. Fen. Leathanach: 236
1516
a Nas Laigen
Bk. Fen. Leathanach: 246
1518
Naace
Kildare Rent. Leathanach: 291
1518
Nace
Kildare Rent. Leathanach: 291
1518
Nasse
Kildare Rent. Leathanach: 351
1579
Nás Laighean
JRSAI Imleabhar: V, Leathanach: 360
1580c
Nás
Tadhg Dall Imleabhar: I, Leathanach: 37
1580c
ó Nás Laighean
Tadhg Dall Imleabhar: I, Leathanach: 112
1599
go Nás Laighean
ARÉ Imleabhar: VI, Leathanach: 2110
1629-44
ecclesia S Davidis de Nasse
Cillsheanchas Chill Dara Leathanach: 2.32
1629-44
capella Sanctissimae Trinitatis de Nas
Cillsheanchas Chill Dara Leathanach: 2.32
1629-44
in oppido de Nas
Cillsheanchas Chill Dara Leathanach: 2.32
1629-44
hospitale Magdalenae de Nasse
Cillsheanchas Chill Dara Leathanach: 2.32
1646
An tÁs
O Mealláin Leathanach: 47
1650c
Nás is Caisiol is Cruachain
LM Leathanach: 125
1650c
Nás na ríogh ríoghdha an tulach
'do réir na duaine darab tosach ...'
LM Leathanach: 275
1650c
i cCill Nais
LGen. Leathanach: DF 467.12
1689
Naase
Ir. Jacob.
1689
Naas
Ir. Jacob.
c1700
Nás na Riogh
Liosta Lhwyd
1720c
ó Nás na Rí go Laoi na leag
Seán Clárach (Ó hÓ) Leathanach: 45
1720c
Nás na gceol
Seán Clárach (Ó hÓ) Leathanach: 50
1720c
ó Nás na Ríogh
Seán Clárach (Ua D) Leathanach: 32
1730c
anass Laighionn
"do shocraidh me shealead a gcoinbheint anass Laighionn"
Na Caisidigh Leathanach: 73
1739
in Náis [g.]
"...tré ar saora iad a gúirt [.i. i gcúirt] in Náis."
LN G135 Leathanach: 22
1739
gus in Nás
"& in lá roimhe a ttriathail do tugadh crochadóir Átha Cliath gus in Nás,..."
LN G135 Leathanach: 22
1750c
an Náis [g.]
"the article is always used with this name, hence 'go taobh an Náis'; yet in defiance of the Irish idiom, the Claidheamh Soluis dared to write 'aonach Náis'!"—Nóta Laoide ibid. 147
Duan. na Midhe Leathanach: 2
1807
Naas
Stat. Surv. (CD) Leathanach: 213
1832
a Nás Laighean
Cinnlae Amhl. Imleabhar: III, Leathanach: 140
1975
Naas / An Nás - Dinnseanchas 6. 102-3.
Nóta

Aire: Cáipéisíocht áirithe chartlainne de chuid an Bhrainse Logainmneacha í seo. Léirítear anseo cuid de réimse thaighde an Bhrainse Logainmneacha ar an logainm seo thar na blianta. D'fhéadfadh sé nach taifead iomlán é agus nach bhfuil aon rangú in ord bailíochta déanta ar an bhfianaise atá ann. Is ar an tuiscint seo atá an t-ábhar seo á chur ar fáil don phobal.

Is féidir leas a bhaint as an ábhar cartlainne agus taighde atá curtha ar fáil ar an suíomh seo ach an fhoinse a admháil. Ní mór scríobh chuig logainm@dcu.ie chun cead athfhoilsithe nó saincheisteanna eile maidir le ceadanna nó cóipcheart a phlé.

Sonraí oscailte

Comhéadan feidhmchláir (API)

Ar fáil faoin gceadúnas Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)
Eochair API ag teastáil chun rochtain a fháil ar na sonraí
Breis eolais maidir le API Logainm

Linked Logainm

Formáidí: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML

Á riar ag Taisclann Dhigiteach na hÉireann
Breis eolais maidir le Linked Logainm

Fo-aonaid