Hierarchy
county
barony
civil parish
townland
Hierarchy
county
barony
civil parish
Explanatory note
- Gaeilge
Is iad seo a leanas na tagairtí neamhspleácha:
1302 ‘Yoyngiston’ CJR
1518 ‘Yongiston’, ‘Yongeston’ Kild. Rent.
1540 ‘Yongston’ Crown Surv.
1544 ‘Yongeston’ F
1550 ‘Balleyonge’ = 1551 ‘Balleyong’ = 1566 ‘Ballyonge’ = 1597 ‘Balliough’ F = 1612 ‘Balliough’ CPR
1554 ‘Yongeston’ F
1609 ‘Balleyonge’ CPR (iontráil dar dáta 1621 ach ag tagairt do ‘deed dated 20 May 7th’)
1654 ‘Youngstowne’ CS
1659 ‘Youngs towne’ Cen.Tá an pátrún ceannann céanna le braistint i gcás bf Baile an Chrócaigh (#25226) agus bf Baile an Sprotaigh (#24916) sa cheantar seo freisin .i. an logainm Gaeilge le sonrú sna gníomhais ghallda chéanna seo (1550, 1551, 1566, 1597, 1612) ach gan é le fáil in aon áit eile roimhe sin nó ina dhiaidh.
Is beag an seans go raibh leithéid *Baile (an t)Siún(aigh) (< le Jeune) ar an áit seo sa Ghaeilge riamh. Ba dheacair é a réiteach le 1550 ‘Balleyonge’, agus ba dheacair a áiteamh ach an oiread go ndéanfaí dearmhad ar sheanleagan mar sin gur cumadh aistriúchán nua Youngstown > Baile *Young c. 1500 nuair a bhí an Ghaeilge ag fáil an lámh in uachtar. Measaimid dá bharr sin gurb amhlaidh gur réadú cuíosach cruinn ar an logainm Gaeilge atá i 1550 ‘Balleyonge’.
Féach mar sin 1314 ‘Thomas le Yonge’ [Baile Thancaird, CD 38] CJR III 325 agus samplaí eile sa Pháil ar nós 1308 ‘John Yonge’ [BÁC] CJR III 30, 1314 ‘Wy… le Yong’ [TÁ] CJR III 320. Samplaí iadsan ar cinnte nach aistriúchán é ‘young’ ar an mbuafhocal juvenis, jeune, srl., sa bhuntéacs (murab ionann is 1295 ‘Andr. the young’ [CC] CJR I 8, 1299 ‘Will. the young, John the young’ [Lú] CJR I 277, 1314 ‘Simon Young (juvenis)’ CJR III 325 san fhoinse céanna).
Measaimid gur dóichí go gcuireann 1550 ‘Balleyonge’, 1609 ‘Balleyonge’ (le y- /j-/ sa cháilitheoir) leithéid *Baile Ghiong(a) < *Baile an Ghiongaigh */ˌbɑl′ɪˈjoŋ(g)ə/ in iúl. Thuairimeoimis *An Giongach < *(de) G(h)ionga < le Yonge < ȝung an Mheán-Bhéarla. Is é sin le rá, gaelú ar leagan Angla-Normannach de shloinne atá bunaithe ar aidiacht Mheán-Bhéarla, díreach ar aon dul le de Bláca < le Blake < blac MBrl., de Faoite < le Whyte < hwīt MBrl., de Hóra < le Hore < hār MBrl. — murab ionann is de Brún < le Brun, de Paor < le Poer agus de Siún < le Jeune féin atá bunaithe ar aidiachtaí Normannaise. Is cosúil mar sin go bhfuil dul amú ar de Bhulbh an sloinne seo (le) Yonge a cheangal le de Siún < le Jeune scun scan (SGG).
Bheadh cuma neamhghnách ar *(de) G(h)ionga mar leagan gaelaithe de (le) Yonge go cinnte. Ach sin é go díreach an réadú a mbeifí ag súil leis ar ȝung MBrl., ar mhúnla Gíomán (sloinne), gíománach (ainmfhocal) (1542 ‘giomanach’ ALC) < Yeoman < ȝoman MBrl. (cf. 1551 ‘Graigyeman’ COD (#48458) TÁ 49, 1618 ‘Ballingimanigemore’ CPR (#10994) Co 112).
(Féach ‘Youngach’ mar a bheadh gnáthshloinne gaelaithe */joŋ(g)əx/ sa téacs seo a scríobhadh in Oirialla in 1714 ‘…mac Sheóirse Táth do chréachtghoin mílte. … Bráthair gach Táth dá bhfeabhas sa chrích é, / bráthair na mBlácach ’n am cath’ nach gclaonadh, / bráthair na mBealógach ó Dhubhlíce, / bráthair na bhFléamannach éachtach ríthiúil, / bráthair gan gó Mhic Mhathamhna shaoir é, / bráthair na Youngach gan mhearú ina ngníomha … … is Mailí Young an ríoghan aobha’ i gcló sa Clogher Record (1968) 621. Cf. freisin 1836 ‘Yores … Na Yoraigh … Padraic Yore (Patrick Yore)’ LSO (Lú) 172 agus ‘Na Bhárdaigh … An Bhárdach … Mac a’Bhaird’ ibid. 85.)
Bhí an Ghaeilge ábalta ar an bhfoghar seo y- /j/ a láimhseáil gan dabht ach ceist cháiréiseach is ea conas is fearr é a thaispeáint sa litriú oifigiúil den logainm seo idir chamáin. Measaimid gur fearr *Baile an Ghiongaigh/*Baile Ghionga. Chomh maith le gíománach < yeoman thuas, cf. samplaí eile de g-caol < y- /j-/ tosaigh ar nós giosta < yeast, geolta < yawl, giúmar < humour (/ˈjuːmər/).
Centrepoint
Historical references
1302 |
Yoyngiston
|
CJR Leathanach: I, 371
|
1518 |
Yongeston
|
Kildare Rent. Leathanach: 233
|
1518 |
Yongiston
|
Kildare Rent. Leathanach: 240
|
1540-1541 |
Yongston
|
Crown Surv. Leathanach: 155
|
1540 |
Yongston
|
|
1544 |
Yongeston
|
F Leathanach: 445 Hen
|
1550 |
Balleyonge
|
F Leathanach: 601 Ed
|
1551 |
Balleyong
|
F Leathanach: 806 Ed
|
1554 |
Yongeston
|
F Leathanach: 34 P&M
|
1566 |
Ballyonge
|
F Leathanach: 976
|
1597 |
Balliough
|
F Leathanach: 6115
|
1609 |
Balleyonge and Ardnegross
"By deed dated 20 May 7th [.i. 1609]" an iontráil seo faoin dáta "21 June 19th [.i. 1621]"
|
CPR Leathanach: 504
|
1612 |
Ballioughold
Ballioughold, Graunge [leg. Balliogh, old Graunge]
|
CPR Leathanach: 237
|
1654 |
Youngstowne
|
CS VIII Leathanach: 94
|
1655 |
Yongstowne
|
|
1659 |
Youngs towne
|
Cen. Leathanach: 403
|
1660c |
Whitestowne
|
BSD (CD) Leathanach: 59
|
1660c |
Youngstowne
|
BSD (CD) Leathanach: 59
|
1663 |
Young'stowne
|
Inq. Lag. Leathanach: 6 C II
|
1668 |
Youngstowne, Ardnecrosse & Y.
|
ASE Leathanach: 186
|
1685 |
Youngtowne
|
|
1727-1838 |
Youngstown
|
Longfield: Baronies (CD) 21 F. 35 Leathanach: 21F35(63)
|
1752 |
Youngstown
|
|
1762 |
Youngstown
|
Fontstown Manor Leathanach: 21F12 (1)
|
1778 |
Youngstown
|
T&S Leathanach: 136
|
1783 |
Youngstown
|
|
1806 |
Youngstown
|
Off. West Maps Leathanach: 21F36 (94)
|
1812 |
Young's-town
|
Leet II Leathanach: 263
|
1819 |
Youngstown
|
CGn. Leathanach: 746.308.507843
|
1827 |
Youngstown
|
|
1837 |
Youngstown
|
BS:AL Leathanach: 1,32
|
1837 |
Youngstown
|
Taylor Co. Map 1783:AL Leathanach: 1,32
|
1837 |
Youngstown
|
Noble & Keenan Co. Map:AL Leathanach: 1,32
|
1837 |
Youngstown
|
Stat. Survey (CD):AL Leathanach: 1,32
|
1837 |
Youngstowne
|
DS:AL Leathanach: 1,32
|
1837 |
Young'stowne
|
Inq. C II:AL Leathanach: 1,32
|
1837 |
Youngstown
|
OD:AL Leathanach: 1,32
|
2009-2010 |
ˈjoŋzˌtoun
|
Please note: Some of the documentation from the archives of the Placenames Branch is available here. It indicates the range of research contributions undertaken by the Branch on this placename over the years. It may not constitute a complete record, and evidence may not be sequenced on the basis of validity. It is on this basis that this material is made available to the public.
Archival and research material provided on this site may be used, subject to acknowledgement. Issues regarding republication or other permissions or copyright should be addressed to logainm@dcu.ie.
Permanent link
https://www.logainm.ie/25255.aspxOpen data
Application programming interface (API)
Linked Logainm
Formats: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML