BROWSE
townland
An Fhailligh Bheag Íochtarach
genitive: na Faillí Bige Íochtaraí
(Irish)
Fallowbeg Lower
(English)

Glossary

beag, big
English small

Explanatory note

  • Gaeilge

    the place of cliffs?
    ?forbairt < An Fhaill “the cliff”

    Níl an bhunfhoirm Ghaeilge den logainm cinnte.

    Réitíonn an chéad eilimint in 1518–19 ‘Neall beag’ (Kildare Rental 287 — cf. #28173) leis an litriú Gaeilge 1565c ‘An Aill’ sa Leabhar Branach, más ionann. Thabharfaidís le fios, b’fhéidir, gurbh é An Fhaill(/Aill) Bheag “the small cliff” foirm an logainm sa 16ú haois. As tús an 17ú haois amach, áfach, léirítear guta idir -l- is -b- sna foirmeacha béarlaithe. Tá iontrálacha 1551 ‘Ynnailebege’ (= 1549 ‘Innailebege’) agus 1558 ‘Aleveig’ débhríoch, agus ní léir an leagan truaillithe den ainm seo atá le fáil in 1549 ‘Rappaghboy’.

    Measaimid *failligh a bheith ina fhoirm chalctha den logthuiseal de *failleach (< faill + -ach) “place of cliffs” agus d’oirfeadh sé sin do shuíomh na mbailte fearainn seo. Cf. an mionainm seo a leanas i bparóiste Chill Abáin (suíomh gan aithint): 1563, 1578 ‘Falloglasse’ Fiants, 1619 ‘Faleglash’ CPR < * An Fhailligh Ghlais (?). (Cf. bf An Fhallach (#49056) i gContae Phort Láirge agus b'fhéidir bf Fallagh, bar. an tSratha Bháin Uachtaraigh, Contae Thír Eoghain.) Féach leis an nóta ar an bhfocal faill faoi bf Garrán na Faille (#27741) i gCuileannach.

    Is san Fhailligh Bheag Íochtarach Lá Nollag 1837 a bhuail Ó Donnabháin le Laurence (Maoileachlainn) Ó Broin (1751–1838), Gaeilgeoir léannta de shliocht Bhranach Chill Mhantáin. Bhí sé i gcomhfhreagras leis an Donnabhánach le blianta beaga roimhe sin maidir le stair na háite seo timpeall (cf. 1838 ‘Laurence Byrne … stated in a letter 4 years ago to Mr. O’Donovan’ LSO Laois I 289). Tá go leor tagairtí dó le fáil i nótaí faoi logainmneacha an cheantair seo; féach leis ARÉ V 1702–1707 n.i; LSO Uíbh Fhailí I 56–63. (Deir Ó Donnabháin in ARE loc. cit. go bhfuair Ó Broin bás sa bhliain 1840, ach féach ‘Old Laurence died soon after my visit to him’ i litir dar dáta 24 Samhain 1838 in LSO Laois I 81.)

    Ainm cine ag na Branaigh seo ab ea Maoileachlainn/Loughlin sa 16ú is sa 17ú haois, a bhéarlaídís mar Laurence ní ba dhéanaí (cf. ARÉ loc. cit.), faoi mar a rinne muintir Cheallaigh sa 17ú haois (cf. Gaelic Personal Names s.nn. Lochlainn, Máel Sechnaill).

    Ainmneacha stairiúla:

    1. Baile Aodha “the town of Aodh (ainm pearsanta)” an logainm eile atá le feiscint san fhianaise, ach ní léir suíomh beacht dó.
    2. In iarthuaisceart an bhaile fearainn An Fhailligh Bheag Uachtarach téann cosán thar shruthán isteach i mbarúntacht Chuileannaí. Seo é 1654 ‘Aghanafarnage’ < Áthán na bhFearnóg “the little ford of the alder-trees” CS X 21.

Centrepoint

52.9592, -7.15714latitude, longitude
Irish Grid (with letter)
Computing...
Irish Grid (without letter)
Computing...
Irish Transverse Mercator (ITM)
Computing...

Historical references

1518-19
Neall beag
Kildare Rent. Iontráil: 287
1549
Ballehee
Carrigan MS Imleabhar: 46, Leathanach: 63
1549
Innailebege
Carrigan MS Imleabhar: 46, Leathanach: 64
1549
Rappaghboy
c. Fallowbeg?
Carrigan MS Imleabhar: 46, Leathanach: 66
1551
Ballehe
F Leathanach: 741
1551
Ballehee
F Leathanach: 741
1551
Ynnailebege
F Leathanach: 741
1558
Aleveig
Gerald, 11th Earl of Kildare
JKAS Imleabhar: VI, Leathanach: 80
1558
Balyei
Earl of Kildare
JKAS Imleabhar: VI, Leathanach: 80
1560c
An Aill
LBran. Leathanach: 68, Líne: 1779
1565c
Baile Aodha
LBran. Leathanach: 68, Líne: 1781
1568
Ballehew
F Leathanach: 1240
1579c
Ballihewe
Inq. Lag. Leathanach: 10 Eliz.
1612
Aylybegg, Ballyhew al'
Inq. Lag. Leathanach: 2 J I
1612
Ballyhew al' Aylybegg
Inq. Lag. Leathanach: 2 J I
1612
Foillibeg
Inq. Lag. Leathanach: 2 J I
1654-6
Fallybegg
CS X Leathanach: 21
1659
Fahybegg
Cen. Leathanach: 504
1660c
Allibegg
BSD (La) Leathanach: 105
1714
Logacurrin & Fallybegg
CGn. Imleabhar: 12, Leathanach: 265, Uimhir: 4999
1837
Fallybeg
LSO (UF) Leathanach: i 60, Údar: SÓD
1838
Fallowbeg Lower
BS:AL Leathanach: La065,6
1838
Fala beag, small hedge, or enclosure'
OD:AL Leathanach: La065,6
1838
Fallowbeg
pl:AL Leathanach: La065,6
1838
Fallowbeg etc.
OC:AL Leathanach: La065,6
2006
faləˈbeg
Áit.

Please note: Some of the documentation from the archives of the Placenames Branch is available here. It indicates the range of research contributions undertaken by the Branch on this placename over the years. It may not constitute a complete record, and evidence may not be sequenced on the basis of validity. It is on this basis that this material is made available to the public.

Archival and research material provided on this site may be used, subject to acknowledgement. Issues regarding republication or other permissions or copyright should be addressed to logainm@dcu.ie.

Open data

Application programming interface (API)

Available under Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)
API key required to access data
More about the Logainm API

Linked Logainm

Formats: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML

Operated by Digital Repository of Ireland
More about Linked Logainm