the town of Madóg
Madóg — ainm pearsanta (< Madoc na Breatnaise)

Bhí Maddock, et var., thar a bheith coitianta i measc na Sean-Ghall in Éirinn mar ainm agus mar shloinne, m.sh. 1282–83 ‘Sir Madoc de Eytun’ CDI II 466 (mainéar Dhún Másc), 1297 ‘Meyler Maddok, chief serjeant of Leys’ CJR I 167, 168, 200–202. Sa cheantar seo féin tá bf Achadh Mhadóg (#28223), bf Garraí Mhadóg (#28193), bf Baile Mhadóg (#27731) agus an mionainm Ráth Mhadóg (faoi #28156).

Ainmneacha stairiúla:

1. Ag bun an dá chnoc i dtuaisceart an bhaile fearainn a bhí an áit darbh ainm 1567 ‘Loghsannaghan’, 1608 ‘the old town of Loughshenhane’, 1615 ‘Loghshenehame’, 1872 ‘Loughshionachawn’ < Loch Seancháin (?) “the lake of Seanchán”. Foirm dhíspeagtha de Seanach atá san ainm Seanchán. Díol spéise go luaitear i nginealaigh na naomh Seanach Fionn, a bhí ina athair do bhan-naomh darb ainm Finneach (‘Finnech ingen Shenaig Fhind’ CGSH 670.32) — cf. par Cill Fhinnigh (#1441) díreach ó thuaidh, b’fhéidir? Bhí Seanach eile luaite leis an láthair eaglasta in bf An Nuachabháil (#28230) sa bharúntacht seo gan dabht. Ní léir an bhfuil aon ghaol ag ainm an bhaile fearainn teorantaigh laistiar, bf Baile an Locha (#28297), leis an seanbhaile seo.
2. Logainm stairiúil eile taobh istigh de limistéir an bhaile fearainn seo ba ea ‘Kylmartirre’, mar atá le feiscint san fhianaise anseo. Féach sna Teistíochtaí ‘Kilmarter, Ballymaddock and Kilpatrick’ (Dep. 1641 277r) (‘Kilpatrick’ = deisceart bf Baile Thomáis (#28509)/bf Coill na Spideog (#28195)). Tá cuma eaglasta ar an logainm seo — tá na foirmeacha béarlaithe an-chosúil le Cill Mhartra “church of (the) relics” — ach níl aon tuairisc iontaofa againn ar iarsmaí eaglasta sa bhaile fearainn.

De réir O’Hanlon bhí ‘Kilmartyr’ fós in úsáid ag deireadh an 19ú haois agus ba é áit a bhí i gceist iardheisceart an bhaile fearainn, siar ó Cahernacapol’s Ho[use] (in ruins) SO (Hist. Queen’s Co. I 272). (Féach go ndúirt Laurence (Maoileachlainn) Ó Broin gur i gCaisleán Lé (#28503) ó thuaidh a choimeádadh Cathaoir na gCapall seo Ó Díomasaigh na capaill a ghoideadh sé (LSO Uíbh Fhailí I 62); cf. O’Hanlon op. cit. 273–275; www.archaeology.ie.)

Ní léir an raibh aon Ghaeilge ó dhúchas ag Patrick Moore, seanfheirmeoir de bhunadh na háite seo a sholáthair an-chuid eolais don Chanónach Ó hAnluain (ní háirithe gurb in atá i gceist le ‘learned Irish scholar and historian’ Hist. Queen’s Co. I 275 *n.*27).