Hierarchy
county
barony
civil parish
townland
subunits
Hierarchy
county
barony
civil parish
Explanatory note
- Gaeilge
the wooded height of the district?
‘Talamh ard (coillteach), coill, ceann tíre’ an réimse bríonna atá leis an bhfocal ros. Dhealródh sé gur minicí an bhrí ‘talamh ard (coillteach)’ leis sa taobh seo tíre. Talamh ard droimneach atá sa bhaile fearainn seo. Cf. bf An Ros (#27887).
Tá an eilimint deiridh éiginnte. Tá dhá shraith le sonrú san fhianaise stairiúil, mar atá cáilitheoir tríshiollach 1655 ‘-nadoughy’, 1659 ‘-nadowhy’, 1660c ‘-nadowy’ agus cáilitheoir déshiollach 1655 ‘-ne Doagh’, 1685 ‘-nedough’, 1712 ‘-nedough’, 1838 ‘na dóach’ (pl:AL), 1838 ‘-nadough’ (foinsí san AL). Ach ní háirithe go mbréagnaíonn siad seo a chéile, mar is minic a chailltear siolla neamhaiceanta deiridh sa bhéarlú (féach Ó Crualaoich, Logainmneacha na hÉireann IV, Réamhrá). Réiteodh na dúiche leis an gcuid is mó den fhianaise.
Ach díol spéise gur casadh ar litriú bréag-Ghaeilge chun an fuaimniú áitiúil a chur i bhfriotal in 1838 ‘Rus na dóach’. Ní raibh aon Ghaeilge á labhairt sa bharúntacht seo aimsir na Suirbhéireachta agus i measc na bhfoirmeacha a scríobhadh i bpeann luaidhe in Ainmleabhar an pharóiste níl ach cúig cinn (as 142 bf) atá scríofa in ortagrafaíocht na Gaeilge. Mar sin, is féidir talamh slán a dhéanamh de gur mhair -ch leathan /x/ suaithinseach sa logainm áirithe seo. Más ea, agus más é an défhoghar /~əu/ atá á chur in iúl sna foirmeacha stairiúla luatha, d’fhéadfadh sé gur Ros na Dabhcha “the wooded height of the hollow” a bhí anseo ó cheart, mórán mar a mheas Ó Donnabháin (cf. bf Cluain Uamhnach (#28750)). Is inmheasta go bhforbródh * /ro̤snəˈdəuxə/ na Gaeilge go * /rusnəˈdoəx/ (1838 ‘Rus na dóach’) sa bhéarlú. Féach go bhfuil dhá log mhóra sa bhaile fearainn seo (www.osi.ie).
Cf. bf Cúil Dabhcha (#1414070) (DG), bf Cúil Dabhcha (#41078) (Mu); féach www.dil.ie s.v. dabach.
Suite le hais bf Ros na Críne (#28540).
Centrepoint
Historical references
1655 |
Rosne Dough
|
|
1655 |
Rosnadoughy & Lowford
|
|
1659 |
Rosnadowhy
|
Cen. Leathanach: 496
|
1660c |
Rosnadowy & Lonford
|
BSD (La) Leathanach: 149
|
1685 |
Rosnedough
|
|
1712 |
Rosnedough
|
CGn. Imleabhar: 9.299.3678
|
1838 |
Rossnadough
|
BS:AL Leathanach: La047,43
|
1838 |
Rossnadough
|
Bar. Cons.:AL Leathanach: La047,43
|
1838 |
Rossnadough
|
Price, J.P.:AL Leathanach: La047,43
|
1838 |
Rosnadoughy
|
DS:AL Leathanach: La047,43
|
1838 |
Rossnadough
|
Despard:AL Leathanach: La047,43
|
1838 |
Ros na doibhche, 'wood of the cauldron or hollow'
|
OD:AL Leathanach: La047,43
|
1838 |
Rus na dóach
|
pl:AL Leathanach: La047,43
|
2004 |
rɑsnəˈduːk
|
Please note: Some of the documentation from the archives of the Placenames Branch is available here. It indicates the range of research contributions undertaken by the Branch on this placename over the years. It may not constitute a complete record, and evidence may not be sequenced on the basis of validity. It is on this basis that this material is made available to the public.
Archival and research material provided on this site may be used, subject to acknowledgement. Issues regarding republication or other permissions or copyright should be addressed to logainm@dcu.ie.
Permanent link
https://www.logainm.ie/28541.aspxOpen data
Application programming interface (API)
Linked Logainm
Formats: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML