BRABHSÁIL
paróiste dlí
Oireadh
ginideach: Oiridh
(Gaeilge)
Ardea
(Béarla)

Ordlathas

contae

barúntacht

Nóta mínithe

  • Gaeilge

    tilled land

    Díol spéise an leagan Béarla den ainm, a thagann ó na foirmeacha luatha laidinithe ina bhfuil réadú ar dh /ð/ na Meán-Ghaeilge .i. MG Oired > 1297 ‘Iryth’ > * Irythia > 1430 ‘Ardia’ > Ardea .

    Tá cuid mhaith den tseandúiche Maigh Reichead san áireamh sa pharóiste seo (cf. #28464). Féach an nóta faoi bar Port na hInse (#130).

    Ag seo Ó hUidhrín (c. 1400):

    Do ghabh críoch álainn amhra
    taoiseach oirdhearc atharrdha,
    Mac Muiris, nír dhoiligh dhi
    suidhis a n-oirear Oire.

    Géag de mhuintir Chonchúir Ó Failí ab ea Clann Muiris.

    Ainmneacha stairiúla:
    Ní féidir a bheith go hiomlán cinnte i dtaobh suíomh na n-ainmneacha stairiúla seo a leanas sa pharóiste seo:

    1. 1563 ‘Ballycalle’ F, 1571 ‘Ballecale’ F, 1619 ‘Ballycale’, ‘Ballicale’ Inq., 1621 ‘Ballecale’, ‘Ballycale’ CPR 514 < Baile Cathail (??) “the town of Cathal (ainm pearsanta)” (cf. #28482).
    2. 1619 ‘Ballyneisash’ Inq., 1621 ‘Ballineglash’ CPR 514, 1637 ‘Balleneglasse’ Inq. < Baile na Glaise (?) “the town of the stream”.
    3. 1614 ‘Cappenicleragh’ Inq., 1614 ‘Cappenecleragh’ Inq., 1615 ‘Cappenicleragh’ CPR 283 < Ceapach na gCléireach “the tillage-plot of the clerics”.
    4. 1563 ‘Correngarrett’ F, 1571 ‘Carrowe garrate’ F, 1619 ‘Correngarret’ Inq., 1621 ‘Correngarrett’ CPR 514, 1637 ‘Correngarrett’ Inq. < Corrán Ghearóid (?) “the crescent of Gearóid (ainm pearsanta)”. Tá bríonna éagsúla le corrán i logainmneacha (féach Ó Crualaoich, Logainmneacha na hÉireann IV s.v. Carranroe) agus ní heol dúinn ach aon sampla amháin de i logainmneacha an chontae seo, mar atá bf An Corrán (#28028) in Achadh Bhó.
    5. 1549 ‘ffarrynDonogh ffyn’ CarrMS, 1563 ‘Farraye Donoghfyn’ F, 1571 ‘Farrendonoghe Ferne’ F, 1619 ‘Ferryne, Donoghfyne’ Inq., 1621 ‘Ferryne, Donaghfine alias Farranedonoghfin’ CPR 514, 1637 ‘Ferrindonnaghfin al’ Farrandonnoghfin’ < Fearann Dhonncha Fhinn “the land of Donncha Fionn [fair Donncha]”.
    6. 1563 ‘Kylbege’, 1569 ‘Kylbegg’, 1571 ‘Kilbegge’, 1614 ‘Kilbegg’, 1615 ‘Kilbegg’ CPR 283 < An Choill/Chill Bheag “the small wood/church”.

Lárphointe

53.1152, -7.29426domhanleithead, domhanfhad
Eangach na hÉireann (le litir)
Á ríomh...
Eangach na hÉireann (gan litir)
Á ríomh...
Trasteilgean Mercator na hÉireann (ITM)
Á ríomh...

Tagairtí stairiúla

1297
Iryth
CJR Leathanach: 45, Imleabhar: I
1297
Irch
CJR Leathanach: 70, Imleabhar: I
1297
the town of Iryth in Offaly; Irych
CJR Leathanach: 169, Imleabhar: I
1400c?
oirear Oire
'These stanzas found only in Z [Marsh Lib.] are doubtless interpolated. Oire is apparently for Oiridh, gen. of Oireadh (Aireadh) ... in the north of Leix' ibid. 91, n.
Top. Poems Leathanach: 37, Líne: 996
1430
Cuilbeancair alias Ardia
O'Doyne Ms., 138
CPL Leathanach: 202, Imleabhar: VIII
1452
Airem
ARÉ Imleabhar: IV, Leathanach: 978
1478
Mac Muiris Airig
Cf.'"the Oconghors of Ofaly and of Erth" (1376); "Lysagh Ferison [O Conor] of the nation of Hyrth" (1394) [JKAS IV 437]. O Connor of this territory was later known as Mac Muiris. An inq. of 1551 tells us that Oyne mc Morishe forfeited his three castles (Tinnakill, Morett, Derrygile) and all his lands "in the lordship of Erry" [JKAS IV 438], now in pars. Ardea and Coolbanagher Ainm VI 2.
AConn. Alt: 2
1518c
Irre, McMorishis countre
Kildare Rent. Iontráil: 269
1518c
Irre. McMorish is countre
Kildare Rent. Leathanach: 236
1540
Aryst
'Cubenger in Aryst'
Ir. Mon. Poss. Leathanach: 93, 95
1546
Culbanhir otherwise Ardea
diocese of Kildare
CPCR Imleabhar: I, Leathanach: 120
1549
Irre
Carrigan MS Leathanach: 51
1549
Irre
Carrigan MS Leathanach: 51
1550
Irre
Offaly Survey Leathanach: 70
1551
Irre, the lordship of
F Leathanach: 703
1551
Irre
F Leathanach: 896
1558
Irre
F Leathanach: 51
1559
Irre
F Leathanach: 51
1560
Irre
F Leathanach: 70
1563c
Eri
Cotton Map Leathanach: 191
1567
Irre
Owen mac Phelim mac Morrish O'Connor
F
1573
Erree
rectory of Coulbenker, vicarage of Erree
F Leathanach: 51
1578
the Clandonills
F Leathanach: 191
1589
Irry
Inq. Lag. Leathanach: 3 Eliz.
1591
Errye, vicarage of
Piers Hovenden; 'Coulbanchar, vicarage of Errye
F Leathanach: 5695
1591
Ardea
'Barnaby Doyn was ficar of Ardea, 1591, and Daniell Doyne held the same vicarage in 1610.' Nicholls, O'Doyne Ms. 140
O Doyne Ms. Leathanach: 140
1632
Irry & Ballymullrony
Inq. Lag. Leathanach: 13 C I
1660c
Coolebanchor Parish
BSD (La) Leathanach: 112
1837
Ardea (or Ardrea)
Top. Dict. Imleabhar: I, Leathanach: 396
1838
Ard fhiaigh, 'height of the deer'
OD:AL Leathanach: LA007,1
1838
'I could find no such name as Ardee or Ardea locally known as that of a parish' OC
LSO (La) Imleabhar: I, Leathanach: 67 / 192
1838
Ard Aedha
dúch:AL Imleabhar: La007,1

Aire: Cáipéisíocht áirithe chartlainne de chuid an Bhrainse Logainmneacha í seo. Léirítear anseo cuid de réimse thaighde an Bhrainse Logainmneacha ar an logainm seo thar na blianta. D'fhéadfadh sé nach taifead iomlán é agus nach bhfuil aon rangú in ord bailíochta déanta ar an bhfianaise atá ann. Is ar an tuiscint seo atá an t-ábhar seo á chur ar fáil don phobal.

Is féidir leas a bhaint as an ábhar cartlainne agus taighde atá curtha ar fáil ar an suíomh seo ach an fhoinse a admháil. Ní mór scríobh chuig logainm@dcu.ie chun cead athfhoilsithe nó saincheisteanna eile maidir le ceadanna nó cóipcheart a phlé.

Sonraí oscailte

Comhéadan feidhmchláir (API)

Ar fáil faoin gceadúnas Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)
Eochair API ag teastáil chun rochtain a fháil ar na sonraí
Breis eolais maidir le API Logainm

Linked Logainm

Formáidí: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML

Á riar ag Taisclann Dhigiteach na hÉireann
Breis eolais maidir le Linked Logainm