Ordlathas
contae
barúntacht
paróiste dlí
baile fearainn
Ordlathas
contae
barúntacht
paróiste dlí
Nóta mínithe
- Gaeilge
the place of cliffs?
?forbairt < An Fhaill “the cliff”Níl an bhunfhoirm Ghaeilge den logainm cinnte.
Réitíonn an chéad eilimint in 1518–19 ‘Neall beag’ (Kildare Rental 287 — cf. #28173) leis an litriú Gaeilge 1565c ‘An Aill’ sa Leabhar Branach, más ionann. Thabharfaidís le fios, b’fhéidir, gurbh é An Fhaill(/Aill) Bheag “the small cliff” foirm an logainm sa 16ú haois. As tús an 17ú haois amach, áfach, léirítear guta idir -l- is -b- sna foirmeacha béarlaithe. Tá iontrálacha 1551 ‘Ynnailebege’ (= 1549 ‘Innailebege’) agus 1558 ‘Aleveig’ débhríoch, agus ní léir an leagan truaillithe den ainm seo atá le fáil in 1549 ‘Rappaghboy’.
Measaimid *failligh a bheith ina fhoirm chalctha den logthuiseal de *failleach (< faill + -ach) “place of cliffs” agus d’oirfeadh sé sin do shuíomh na mbailte fearainn seo. Cf. an mionainm seo a leanas i bparóiste Chill Abáin (suíomh gan aithint): 1563, 1578 ‘Falloglasse’ Fiants, 1619 ‘Faleglash’ CPR < * An Fhailligh Ghlais (?). (Cf. bf An Fhallach (#49056) i gContae Phort Láirge agus b'fhéidir bf Fallagh, bar. an tSratha Bháin Uachtaraigh, Contae Thír Eoghain.) Féach leis an nóta ar an bhfocal faill faoi bf Garrán na Faille (#27741) i gCuileannach.
Is san Fhailligh Bheag Íochtarach Lá Nollag 1837 a bhuail Ó Donnabháin le Laurence (Maoileachlainn) Ó Broin (1751–1838), Gaeilgeoir léannta de shliocht Bhranach Chill Mhantáin. Bhí sé i gcomhfhreagras leis an Donnabhánach le blianta beaga roimhe sin maidir le stair na háite seo timpeall (cf. 1838 ‘Laurence Byrne … stated in a letter 4 years ago to Mr. O’Donovan’ LSO Laois I 289). Tá go leor tagairtí dó le fáil i nótaí faoi logainmneacha an cheantair seo; féach leis ARÉ V 1702–1707 n.i; LSO Uíbh Fhailí I 56–63. (Deir Ó Donnabháin in ARE loc. cit. go bhfuair Ó Broin bás sa bhliain 1840, ach féach ‘Old Laurence died soon after my visit to him’ i litir dar dáta 24 Samhain 1838 in LSO Laois I 81.)
Ainm cine ag na Branaigh seo ab ea Maoileachlainn/Loughlin sa 16ú is sa 17ú haois, a bhéarlaídís mar Laurence ní ba dhéanaí (cf. ARÉ loc. cit.), faoi mar a rinne muintir Cheallaigh sa 17ú haois (cf. Gaelic Personal Names s.nn. Lochlainn, Máel Sechnaill).
Ainmneacha stairiúla:
- Baile Aodha “the town of Aodh (ainm pearsanta)” an logainm eile atá le feiscint san fhianaise, ach ní léir suíomh beacht dó.
- In iarthuaisceart an bhaile fearainn An Fhailligh Bheag Uachtarach téann cosán thar shruthán isteach i mbarúntacht Chuileannaí. Seo é 1654 ‘Aghanafarnage’ < Áthán na bhFearnóg “the little ford of the alder-trees” CS X 21.
Lárphointe
Aire: Cáipéisíocht áirithe chartlainne de chuid an Bhrainse Logainmneacha í seo. Léirítear anseo cuid de réimse thaighde an Bhrainse Logainmneacha ar an logainm seo thar na blianta. D'fhéadfadh sé nach taifead iomlán é agus nach bhfuil aon rangú in ord bailíochta déanta ar an bhfianaise atá ann. Is ar an tuiscint seo atá an t-ábhar seo á chur ar fáil don phobal.
Is féidir leas a bhaint as an ábhar cartlainne agus taighde atá curtha ar fáil ar an suíomh seo ach an fhoinse a admháil. Ní mór scríobh chuig logainm@dcu.ie chun cead athfhoilsithe nó saincheisteanna eile maidir le ceadanna nó cóipcheart a phlé.
Nasc buan
https://www.logainm.ie/28177.aspxSonraí oscailte
Comhéadan feidhmchláir (API)
Linked Logainm
Formáidí: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML