BRABHSÁIL
baile fearainn
Cluain Achaidh Dubh
ginideach: Chluain Achaidh Dubh
ainm neamhdheimhnithe (Cad é seo?)
(Gaeilge)
Clonaghadoo
(Béarla)

Gluais

dubh, dú-, duí-
Béarla black

Nóta mínithe

  • Gaeilge

    black Cluain Achaidh?
    Cluain Achaidh “pasture of (the) field”

    Cé go bhfuil cuma thrédhearcarch ar na foirmeacha béarlaithe níl ceartfhoirm an logainm seo soiléir.

    Tá portach taobh thoir den bhaile fearainn in bf An Garraí Mór (#28470) agus is féidir talamh slán a dhéanamh de go bhfuil an chéad eilimint díorthaithe ón bhfocal cluain “(wet) pasture”. Is móide freisin gur foirm de dubh atá sa mhír deiridh.

    Tá cúig sampla den logainm cluanach “place of pastures” i gContae Laoise (#28589, #28873, #28395, #28559, #28397). San fhianaise anseo, áfach, léirítear guta idir -ch /x/ agus d-tosaigh an eilimint dheiridh. Más cuid den chéad eilimint é an guta seo d’fheadfadh sé gur foirm neamhchoitianta iolra cluanacha atá san aicmitheoir; cf. cluanach, malairt foirme den ghinideach uatha atá le fáil, is cosúil, i gCiarraí (#1394956) agus i Loch Garman (cf. Ó Crualaoich, Logainmneacha na hÉireann IV (LG) s.n. Raheenaclonagh). Féach, áfach, an leagan iolra sa logainm bf Cluainte Cua (#27792) i nDíseart Gailine.

    In ionad an leagan iolra neamhghnách seo cluanacha a mheas, áfach, d’fhéadfaí súil a chaitheamh ar struchtúr an logainm bf Cill Achaidh Dhubh (#4088) i gContae an Chabháin, ina ndéanaimid amach go gcáilíonn an aidiacht dubh an t-aicmitheoir cill, seachas achadh (.i. gur Cill Achaidh + Dubh “black Cill Achaidh” atá ann seachas Cill + Achadh Dubh > * Cill Achaidh Dhuibh “the church of Achadh Dubh”). D’fhéadfadh sé gur Cluain Achaidh Dubh “the black Cluain Achaidh” an fhoirm cheart den logainm seo idir chamáin (ní bheadh faic idir dubh agus dubha i gcanúint na háite, i bhfoirmeacha béarlaithe go háirithe). Cf. bf Cluain Achaidh Chaoin (#28596) i Ros Fhionnghlaise, nach bhfuil ach 6km ó dheas.

    Níor cheart a chur as an áireamh gur foirm uatha atá anseo agus gurb é léithéid 1601 ‘Clonaghdowe’ is fearr a chuireann an bhunfhoirm in iúl < Cluanach Dubh “black place of pastures”. Ní heol dúinn aon samplaí deimhnitheacha de ghuta cúnta a theacht chun solais idir -ch /x/ agus d- /d/, áfach: tá 1836 ‘Eanacha dearg’ < An tEanach Dearg (#30406), 1836 ‘Mullach a dú’ < An Mullach Dubh (#29815) — iad araon i gContae Liatroma — gan a bheith cinnte.

    Díol spéise na foirmeacha seo a leanas as cáipéisí Uí Dhuinn: 1607 ‘Cloncaddow’, 1607 ‘Clone Gooddow’, 1607 ‘Cloncoddow’, 1618 ‘Clua[n]caddowe’, sa mhéid is gur dhóigh leat gur -caddow an cáilitheoir. In ionchoisne 1607, ina bhfuil roinnt foirmeacha lochtacha eile, a chéadthagann sé chun solais: ‘Neale mcDermott of Clonaghadow, gent.: 20 acres in Roskene and 4 acres in Cloncoddow’. Bunaithe ar cheann de na cáipéisí seo, is dócha, atá 1655 ‘Cloncodogh’ DS (agus BSD, Hib. Del. ar aon dul leis mar is iondúil). Ní dóigh linn go gcaitheann na foirmeacha seo aon solas ar an mbunainm Gaeilge.

Lárphointe

53.1728, -7.36904domhanleithead, domhanfhad
Eangach na hÉireann (le litir)
Á ríomh...
Eangach na hÉireann (gan litir)
Á ríomh...
Trasteilgean Mercator na hÉireann (ITM)
Á ríomh...

Taifid chartlainne

íomhá scanáilte

Tagairtí stairiúla

1593
Clonshaddowe, Roskyne alias
CN R.C. 5/10
O Doyne Ms. Leathanach: 166
1601
Clonaghdowe
F Alt: 6523
1607
Clonaghaduffe
O Doyne Ms. Leathanach: 16
1607
Clonoghadow
O Doyne Ms. Leathanach: 23
1607
Clonaghadow
O Doyne Ms. Leathanach: 23
1607
Cloncoddow
O Doyne Ms. Leathanach: 24
1607
Cloncaddow
O Doyne Ms. Leathanach: 41
1607
Clone Gooddow
O Doyne Ms. Leathanach: 23
1618
Cluaucaddowe
O Doyne Ms. Leathanach: 173
1622
Clonaghadow
CPR Leathanach: 552
1636
Clonaghedowe
O Doyne Ms. Leathanach: 178
1655
Cloncodogh
DS
1659
Gloraghdow
Cen. Leathanach: 505
1660c
Cloncodogh
BSD (La) Leathanach: 125
1685
Cloncodagh
Hib. Del.
1819
Clondodough (sic)
Par. Stat. Imleabhar: III, Leathanach: 332
1819
Clondodough
"Not obvious (Doody's retreat)."
Par. Stat. Leathanach: 332
1833
Clonahado
TAB
1838
Clonaghodo
BS:AL Leathanach: LA013,8
1838
Clonaghadoo
CM:AL Leathanach: LA013,8
1838
Clondodough
HCons PR:AL  Leathanach: LA013,8
1838
Cloncodagh?
pl:AL Leathanach: LA013,8
1838
Cluanacha dubha, 'black meadows, or bog islands'
OD:AL Leathanach: LA013,8
1838
Clonaghadoo
OD:AL Leathanach: LA013,8
1997
ˌklɑnəkəˈduː
Áit. Uimhir : C894a
1997
ˌklonəhəˈduː
Áit. Uimhir : C894b1
2005
klənakəˈduː
Áit.

Aire: Cáipéisíocht áirithe chartlainne de chuid an Bhrainse Logainmneacha í seo. Léirítear anseo cuid de réimse thaighde an Bhrainse Logainmneacha ar an logainm seo thar na blianta. D'fhéadfadh sé nach taifead iomlán é agus nach bhfuil aon rangú in ord bailíochta déanta ar an bhfianaise atá ann. Is ar an tuiscint seo atá an t-ábhar seo á chur ar fáil don phobal.

Is féidir leas a bhaint as an ábhar cartlainne agus taighde atá curtha ar fáil ar an suíomh seo ach an fhoinse a admháil. Ní mór scríobh chuig logainm@dcu.ie chun cead athfhoilsithe nó saincheisteanna eile maidir le ceadanna nó cóipcheart a phlé.

Sonraí oscailte

Comhéadan feidhmchláir (API)

Ar fáil faoin gceadúnas Creative Commons Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)
Eochair API ag teastáil chun rochtain a fháil ar na sonraí
Breis eolais maidir le API Logainm

Linked Logainm

Formáidí: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML

Á riar ag Taisclann Dhigiteach na hÉireann
Breis eolais maidir le Linked Logainm