the wooded height of the white stream
? < Ros an Allais (?) “the wooded height of the hypericum”

Suite ar an bpointe is sia soir ó thuaidh de Shliabh Bladhma. Ros Fhionnghlaise an fhoirm Ghaeilge bhí in úsáid i lámhscríbhinní de chuid an 15ú haois — sin é atá le sonrú go soiléir in iontrálacha 1420–1487 agus sin é freisin atá ag an gCéitinneach sa 17ú haois, in Foras Feasa ar Éirinn. Mar a deir Ó Murchadha, áfach (‘Rosenallis: the original form of its name’ in Ossory, Laois and Leinster 2 (2006)), is fearr a réiteodh cuid den fhianaise béarlaithe le leagan Colgan 1645 ‘Ros an Aluis’ [Ros an Allais]. Tuairimíonn Ó Murchadha ‘allus … may be an abbreviation for allus Muire, an Irish name for St John’s Wort’ (ibid.).

Díol spéise an iontráil faoin lus áirithe sin in Threlkeld, Synopsis stirpium hibernicarum… (1726), mar tá na hainmneacha Gaeilge go léir luaite leis an gcontae seo: ‘in Leixe Allais Muire [allas Muire], and Beahnova [beathnua], and Tæd Coluim Kille [téad Cholm Cille], in Leixe Beahnua Bicinionn [beathnua baineann], in the Queen’s-County Beahnua Firionn [beathnua baineann]’ (s.n. Hypericum vulgare). D’fhéadfadh sé go dtagraíonn ‘Leix’ don tseandúiche Laoighis seachas d’Uí Fhailghe agus d’Osraí — fuair Threlkeld na hainmneacha Gaeilge as lámhscríbhinn ‘written sometime before the civil Wars in 1641’ ibid. Réamhrá.)

Mionainmneacha ar an léarscáil:
Tá cur síos san Fhardal Seandálaíochta (www.archaeology.ie) ar an gclogás anseo (Round Tower SO), ar St. Bridget’s Well SO < * Tobar Bhríde, agus ar na trí chrosleaca a tugadh go dtí an teampall Caitliceach anseo ó par Raoire Mór (#1454) (cf. #28633).

Ainmneacha stairiúla:
An chuid seo de Shliabh Bladhma, is cosúil, a bhí i gceist leis an logainm stairiúil Adharca “horns” (féach Foclóir Stairiúil Áitainmneacha Gaeilge I 25).