Ordlathas
contae
barúntacht
paróiste dlí
baile fearainn
Nóta mínithe
- Gaeilge
the town of Ó Cuilín
Is cosúil gur tháinig an t-idirdhealaitheoir -begg/beag “small” chun solais sa dara leath den 17ú haois ar mhaithe le codarsnacht a dhéanamh le bf Baile Uí Choileáin/Ballykillane (#28456), 8 km soir uaidh seo (bhí par Oireadh san áireamh in par Cúil Bheannchair ar feadh i bhfad). Ach más ea is cosúil nach bhfuil an bunús céanna ag an dá logainm.Féach na tagairtí deimhnitheacha seo don logainm idir chamáin i bparóiste Oiridh .i. bf Ballycullenbeg: 1549 ‘Ballycullyn’, 1563 ‘-cowlen’, 1619 ‘-collyne’, 1621 ‘-collon alias -cowlene’, 1637 ‘collin alias -cowlin’. Cuir iadsan i gcomórtas le 1563 ‘Ballecullan’, 1571 ‘-collane’, 1621 ‘cullane’, 1637 ‘-cullan’ le haghaidh bf Ballykillane i bparóiste Chúil Bheannchair (cf. 1838 ‘Ballyquillaan’).
Is léir nach ionann cáilitheoir sa dá chás. (Tá na ceartúcháin ar na bundeontais in CPR 514 (1621) agus in Inq. Lag. 23 Car. I (1637) an-iontaofa.)
Is cosúil gur fearr a réiteodh na foirmeacha luatha anseo leis an sloinne Ó Cuilín. Cuir i gcás ‘Huí Chulíne’ (ginealach Ó bhFailghe) Corpus Genealogiarum Hiberniae 122b32 agus ‘Hui Chuilíne’ (Laighin) ibid. 121a45; cf. Baile Uí Chuilín “the town of Ó Cuilín”, logainm atá le fáil in oirthear Thiobraid Árann (#48413). D’fhéadfaí Baile (an) C(h)úilín “town of (the) little nook, corner” a mheas ach níl dóthain fianaise ann don ghuta fada sa chéad siolla den cháilitheoir (cf. 1601 ‘Ballincowlie’ < bf Baile an Chúilín (#55303) i ndeisceart Chill Mhantáin). Féach freisin 1819 ‘Mountmellick ... anciently called Balla Cuillin, the town in the woods’ Par. Stat. III 315, faoi mar a tuigeadh gur Baile (an) C(h)oillín a bhí ann (tabhair faoi deara nach bhfuil na haistriúcháin chomh holc sa pharóiste áirithe seo agus atá i bparóistí eile in Par. Stat.). Ar aon chuma is léir nach -áin a bhí sa leagan Gaeilge atá in ainm is a bheith á mhíniú.
Mionainmneacha ar an léarscáil:
- Ní heol dúinn aon tagairt stairiúil do Irishtown SO < * An Baile Gaelach.
- Derrycappa House SO 25ʺ: 1619 ‘Dirrecappie parcell’ de Ballecollyn’ Inq. Lag. 15 Jac. I, 1621 ‘Derrycappy’ CPR, 1637 ‘Derrycappy’, ‘Derrycappye’ Inq. Lag. 23 Car. I, 1666 ‘Derry Cappy, part of Ballycollenbegg’ ASE 51 < Doire Ceapaí “(oak-)wood of (the) tillage-plot”.
Ainmneacha stairiúla:
- 1549 ‘Shanballymoriert’ CarrMS, 1563 ‘Shanebally-Mortaghe’ F, 1619 ‘Shanballymortagh’ Inq., 1621 ‘Shanballymortaghe’ CPR 514, 1637 ‘Shanballymurtagh’ Inq. < Seanbhaile Uí Mhuircheartaigh (?) “the old town of Ó Muircheartaigh (sloinne)” (cf. 1659 ‘Murty’ i measc phríomhshloinnte na barúntachta, Cen. 503)
(Ní léir an dtagraíonn Irishtown an lae inniu don logainm stairiúil úd Seanbhaile Uí Mhuircheartaigh; tá Derrycappa House léirithe ar léarscáil SO 25ʺ díreach mar a bhfuil Irishtown marcáilte.)
Lárphointe
Tagairtí stairiúla
1549 |
Ballycullyn cum hamletis de Kilmally & Shanbally-moriert
'Ballycullyn, Kilmally, Shanevallemorreyertie' Kild. Inq. 11 Ed. VI < JKAS XII 413
|
Carrigan MS Imleabhar: 46, Leathanach: 98
|
1563 |
Ballecowlen
|
F Leathanach: 492
|
1571 |
Ballycollane
*ní hionann*
|
F Leathanach: 1715
|
1607 |
Ballicowlin?
x2
|
O Doyne Ms. Leathanach: 19
|
1607/8 |
Ballicowline?
|
O Doyne Ms. Leathanach: 39
|
1619 |
Ballecollyne
|
Inq. Lag. Leathanach: 15 J I
|
1621 |
Ballycollon alias Ballycowlene
|
CPR Leathanach: 514
|
1637 |
Ballycollin al' Ballycowlin
|
Inq. Lag. Leathanach: 23 C I
|
1655 |
Ballecollenbegg
|
|
1659 |
Ballicollin
|
Cen. Leathanach: 503
|
1660c |
Ballecollenbeg
|
BSD (La) Leathanach: 114
|
1666 |
Ballycollenbegg and Derry Cappy
|
ASE Leathanach: 51
|
1685 |
Ballecollenbeg
|
|
1825 |
Ballycollenbeg
|
|
1838 |
Ballycullenbeg
|
BS:AL Leathanach: LA007,4
|
1838 |
Ballycullane
*amhrasach*
|
Warburton Map 1785:AL Leathanach: LA007,4
|
1838 |
Ballycollenbeg or Ballycollon
|
HCons PR:AL Leathanach: LA007,4
|
1838 |
Ballycollinbeg
|
HCSV:AL Leathanach: LA007,4
|
1838 |
Ballecollenbeg
[Copy of DS]
|
DS:AL Leathanach: LA007,4
|
1838 |
Ballycollan
*amhrasach*
|
Map 1720 (Chetwode):AL Leathanach: LA007,4
|
1838 |
Ballycullenbeg
|
CM:AL Leathanach: LA007,4
|
1838 |
Ballycollenbeg or Ballycollon
|
HCons PR:AL Leathanach: LA007,4
|
1838 |
Ballycullane
*ní hionann*
|
Inq. C I:AL Leathanach: LA007,4
|
1838 |
Ballicollan
|
DS:AL Leathanach: LA007,4
|
1838 |
Baile cuillion, 'town of the holly'
|
OD:AL Leathanach: LA007,4
|
1838 |
Ballycullenbeg
|
OC:AL Leathanach: LA007,4
|
1838 |
Ballycollin alias Ballycowlin
|
Inq. C I:AL Leathanach: LA007,4
|
2005 |
balikolinˈbeg
|
|
2005 |
baliˑkolinˈbeg
|
Aire: Cáipéisíocht áirithe chartlainne de chuid an Bhrainse Logainmneacha í seo. Léirítear anseo cuid de réimse thaighde an Bhrainse Logainmneacha ar an logainm seo thar na blianta. D'fhéadfadh sé nach taifead iomlán é agus nach bhfuil aon rangú in ord bailíochta déanta ar an bhfianaise atá ann. Is ar an tuiscint seo atá an t-ábhar seo á chur ar fáil don phobal.
Is féidir leas a bhaint as an ábhar cartlainne agus taighde atá curtha ar fáil ar an suíomh seo ach an fhoinse a admháil. Ní mór scríobh chuig logainm@dcu.ie chun cead athfhoilsithe nó saincheisteanna eile maidir le ceadanna nó cóipcheart a phlé.
Nasc buan
https://www.logainm.ie/28449.aspxSonraí oscailte
Comhéadan feidhmchláir (API)
Linked Logainm
Formáidí: RDF | RDF N3 | RDF JSON | RDF XML